هدف از ثبت مشخصات     :
هدف از ثبت مشخصات انتقال يافته ها به نسل آينده و نتيجه گيري از آن می باشد بطوری که انسان های عصر حجر برای ياداشت تجربيات زندگی خود، عکس شکارها و روش شکار خود را بر روی ديوار غار ها کشيده، اين منش با رشد جامعه ها و پيشرفت هر روزه، رو به بهبودی گذاشت به نحوی که بر روی کاغذ و به صورت گزارش در آمد. اما با وسيع شدن جامعه ها و متعاقباً رشد حجم اطلاعات و همچنين نياز به نتيجه گيری برای بررسی گذشته و پيش بيني آينده عامل اصلی گرايش انسان به تکنولوژی برتر شد.

         
اطلاعات مورد نياز ثبت نوين:

منظور يک سری اطلاعات می باشد که با يکديگر ارتباط دارند. برای مثال اطلاعات مربوط به يک گاو از جمله خشکی گاو، زايش گاو و…….که به طور کاملاً مستقيم با گاو در ارتباط است اما اطلاعات جانبی آن که بسته به اين آيتم ها می باشند. از جمله اطلاعات جانبی: مقدار توليد شير گله، روز های باز و… می باشند.   
پس در ثبت مشخصات نوين سعی در ثبت تمام وقايع صورت گرفته در دامداری می باشد.       
شرايط ثبت نوين:     
شرايط برای ثبت در محيط های مختلف متفاوت بوده به صورتی که قبل ازجمع آوری اطلاعات از گاوداری، اطلاعات مجبور به عبور از 3 محيط می باشند. محيط اول توليد کننده، محيط دوم انتقال دهنده و محيط سوم دريافت کننده است. که هر کدام از اين محيط ها خود اثرات منفی بر اطلاعات مي گذارد. بطور مثال اطلاعات مربوط به رکورد گيری، قشر توليد کنندة اطلاعات به دليل
1. اهميت ندادن به اطلاعات
2. اهميت ندادن به روش انتقال اطلاعات    
اثرات منفي خود را اعمال كرده و همچنين انتقال دهنده هاي اطلاعات نيز با عدم دريافت به موقع اطلاعات و انتقال آن به دريافت كننده اثر منفي خود را بر روي اطلاعات گذاشته در آخر اطلاعات به دريافت كننده مي رسد. وظايف دريافت كننده 
1. كنترل صحت اطلاعات      
2. بررسي روش هاي كنترل خرابي اطلاعات        
3. آناليز و نتيجه گيري از اطلاعات   
4. انتقال اطلاعات توسط كانالهايي به توليد كنندة اطلاعات مي باشد    
اين امور در پرتو پژوهش هاي سازماندهي شده ميسر مي شود.
انواع روش هاي علامت گذاري دام (شناسايي دام(:        
در مرحله اول برای ثبت مقدار شير گاو يا زايمان و… نياز به شناسايی گاوها، از يک ديگر است و به اين دليل روش‌هايی متداول شده که عبارتند از:      
1. نام‌گذاری گاو       
2. خال‌کوبی  
3. بريدن لبه گوش    
4. شماره‌زنی گوش «گوشواره»     
5. شماره‌زنی گر دن 
6. حلقه ساق پا      
7. شماره‌زنی کپل   
8. تهيه عكس يا لکه‌ برداری
9. نصب كردن مگنت مغناطيسی زير جلدی
10.استفاده از حلقه گر دن مغناطيسی «گر دن بند مغناطيسی»
11.استفاده از مگنت هاي خوراكي .

1ـ نام‌گذاری گاو:      
اين روش در دامداری‌هايی که از تعداد کمی دام برخوردار هستند استفاده می‌شود به نحوی که از روی رنگ گاو و شاخ يا دم، نام گذاري صورت مي گردد، استفاده می‌شود. به‌طور مثال گاو سياه مقدار شير kg10 توليد می‌کند يا در حدود 4 الی 5 ماه از زايمانش می‌گذرد. اين روش به دليل کمی دقت و ناقص بودن اطلاعات کنار گذاشته شده است.      

2ـ خالكوبي:  
در اين روش اعداد يا حروف توسط پنس مخصوص خالکوبی بر روی بدن دام يا بر روی گوش دام هك می‌گردد. روش کار به اين صورت است که انبرک مخصوص را بر روی پوست دام فشار داده سپس رنگ مخصوص را روی جای پنس کشيده به اين صورت شماره يا حروف بر روی پوست هک می‌شود. معايب اين روش اين است که:     
1. اگر رنگ به خوبی روی پوست کشيده نشود شماره پس از گذشت زمان كم رنگ می‌شود. 
2. برای خواندن شماره ، حيوان را بايد مقيد کرد.  
3. بعد از خالکوبی هر دام وسايل خالکوبی را بايد ضدعفونی کرد.       

3ـ بريدن لبه گوش:   
اين روش با استفاده از يک کد مخصوص می‌باشد که در کشور دانمارک متداول است. به اين صورت که با شکافتن لبه گوش و کد مخصوصی که وجود دارد دام قابل شناسايی می‌شود معايب اين روش:

1) خواندن کدها از فاصله دور دشوار است.
2) امکان استفاده از اين سيستم برای گله‌های بزرگ نمی‌باشد.      

4 ـ شماره‌زنی گوش:
يكي از مرسوم ترين روشها در شماره‌زنی گوساله‌های تازه متولد شده می‌باشد که به‌صورت گوشواره است. در اين روش با استفاده از شماره‌های پلاستيکی و فلزی و پنس‌های مخصوص شماره‌زنی، شماره‌زنی دام صورت می‌گيرد محاسن اين روش کم‌خرج بودن آن و سهولت در استفاده از آن می‌باشد. بزرگترين عيب آن،‌ افتادن شماره و هچنين پاره شدن آن است.        
گاوداري مهندسيه اصفهان پاييز 85 
 
5 ـ شماره‌زنی گردن:
در اين روش شماره را روی يک تسمه يا طناب محکم يا زنجير وصل کرده و به گردن گاو آويزان می‌کنند معايب اين سيستم شامل        :
1. هزينه بالای اين روش دارد .
2. ايجاد مشكلات همچون خفگی برای دام.
3. با سم‌پاشی باران و اشعه خورشيد شماره ها شکننده‌تر می‌شوند.  

6ـ حلقه ساق پا :
در اين روش شماره‌ها به‌صورت ساق بند به پای دام وصل می‌شوند و امکان شناسايی گاو را مهيا می‌کنند عيب بزرگ اين روش اين است كه مدفوع بر روی آن چسبيده و خواندن شماره دام را با مشکل مواجه می‌کند.       

7ـ شماره‌زنی کپل:  
تجربه نشان داده که مطمئن‌ترين راه و کاربردی ‌ترين راه نشانه‌گذاری گاو زدن شماره کپل می‌باشد. که خود به 2نوع است سرد و گرم تقسيم مي شود. در روش سرد شماره يا حرف در مجاورت ازت ºc196 زير صفر يا يخ خشک قرار گرفته سپس موهای روی پوست گاو را تراشيده و پوست را مرطوب کرده سپس شماره را در حدود 45 الی 60 ثانيه بر روی پوست دام فشار می‌دهيم اين سرما باعث می‌شود که رنگ دانه های زير پوست سوخته و به جای آنها رنگ دانه‌های سفيد تشکيل شود و موی سفيد رشد ‌کند. در روش داغ شماره‌ها يا حروف در مجاورت آتش قرار گرفته و گداخته شده سپس بر روی پوست فشار می‌دهند اين کار باعث سوخته شدن سلول‌های پوست شده و هيچ موی جای آن رشد نمی‌کند اين کار باعث صدمه ديدن دام شده و بيشتر در گاو‌های گوشتی استفاده می‌شود اين روش به دليل وارد كردن استرس زياد بر دام منسوخ شده است.    

8ـ تهيه عكس يا لکه برداري :        
در اين روش با استفاده از کادر بدن گاو روی کاغذ در مقياس کوچکتر تمام لکه‌های روی بدن دام ثبت شده به نحوی که اول طرف چپ، دوم طرف راست و سوم سر دام لكه برداري مي شود يا با استفاده از دوربين عکس دام را گرفته به صورتي كه در آخر يك تصوير از دام بدست آيد. معايب اين روش عبارتند از:
1. در دامداری‌های بزرگ نمی‌توان استفاده کرد.   
2. برای شناسايی دام نياز 100% به تصوير می‌باشد و در رکورد گيری با مشکل مواجه می‌شويم.     

9ـ نصب مگنت هاي مغناطيسی به روی دام:        
اين مگنت ها فرستنده های بسيار کوچک هستند. برای نصب مگنت بر روی دام از سه روش می‌توان استفاده کرد.   
1.به‌صورت گردن ‌بند که مشکلاتی مثل خفگي ايجاد می‌کند.      
2. کاشتن زيرجلدی به طور مثال پشت گوش دام.  
3. خوراندن مگنت مغناطيسي به گاو.       
که روش سوم به ندرت صورت می‌گیرد. چون احتمال دفع مگنت توسط دام بالاست.      
 
روش هاي ثبت اطلاعات دام      
روش های ثبت اطلاعات قديم خود به دو دسته اصلی تقسيم بندی می شود 1)ثبت دفتری 2)ثبت کارت می باشد.
 
ثبت دفتري  
بعد از مشخص کردن يا شناسايی دام نياز به ثبت اطلاعات بود که در گذشته به‌صورت ذهنی انجام می‌گرفت اين روش به دليل کمی دقت و… کنار گذاشته شد و روش هاي جديدتري جايگزين گرديد.
در روش دوم اطلاعات حفظ و يا به خاطر سپرده نمی‌شد بلكه در هنگام زايمان گاو ، شماره گوساله، ساعت تولد، وزن گوساله و… بر روی کاغذ ثبت می‌شد در اين روش اطلاعات به‌صورت ناقص و پراكنده جمع‌آوری می‌ گشت بعد از گذشت مدتی به‌صورت دفتر درآمد و اطلاعات در دفتر ثبت و ضبط می گشت . عيب بزرگ اين روش پراکنده بودن اطلاعات بود    
 
ثبت مشخصات به روش فرم(كارت):    
در اين روش از فرم هاي مخصوص جهت تلقيح دام، زايمان، ركورد گيري شير و كليه اطلاعات گاو استفاده مي شود بطور مثال فرم مخصوص حذف گاو، در اين فرم اطلاعاتي درباره شماره ثبت، تاريخ تولد، تاريخ حذف، علت حذف و….. وجود دارد. ولي با گذشت زمان و افزايش تعداد دام كمبود هايي از لحاظ مديريتي مشاهده مي گشت. به اين ترتيب اطلاعات هر گاو به صورت انفرادي در يك شناسنامه و با افزايش سن دام، براي آن دام كارت تهيه مي شد. در كار ت گاو تمام اطلاعات از جمله شماره گل، شماره ثبت، خط خوني پدر و مادر، تمامي زايش ها، تمامي واكسن هاي تزريق شده، علت حذف، تاريخ زايمان، وقايعي همچون مامايي، ركورد گيري شير و بطور كلي تمام اطلاعاتي كه براي مديريت بهتر گله ها مورد استفاده قرار مي گيرد. ولي به دليل گزارش گيري صحيح و بر نامه ريزي براي آينده تابلوي مامايي به كمك دفتر هاي ثبت آمد و تا حدودي مشكل گزارش گيري را حل نموده، اما با افزايش حجم اطلاعات در گاوداري هاي بزرگ اين تابلوها نا كارآمد بودند.   
 
ثبت مشخصات به روش تابلو مامايي:  
يكي از متداول ترين روشهاي ثبت وقايع مامايي گاو، در گاوداري ها استفاده از تابلوي مامايي است اين تابلوها قابليت هاي زيادي دارند از جمله پيش بيني زايمان ها، فحلي ها، خشكي گاو، تست هاي رحمي و…. اين تابلو ها دو نوع مي باشند. نوع اول صفحه ثابت، عقربه متحرك. در اين نوع تابلوها وقتي گاو وارد تابلو مي شود بسته به سيكلي كه گاو در آن قرار دارد جايش مشخص شده به فرض مثال يك گاو تازه زا عقربه روز شمار، روي هر روز كه باشد شماره گاو نصب مي شود(در صورتي كه همان روز زايمان كرده باشد) بعد از گذشت حدوداً 60 روز عقربه زمان احتمال فحلي گاو را نشان مي دهد(عقربه مخصوص فحلي) اگر گاو فحل باشد تلقيح مي شود. شماره گاو بر داشته شده و روبروي عقربه جفت گيري قرار مي گيرد بعد از گذشت 45 روز با چرخش عقربه، عقربه تست آبستني سبك روبروي گاو قرار مي گيرد كه اين عقربه قابليت تنظيم تا 55 الي 60 روز را نيز دارد. سپس گاو تست شده(تست مثبت) با چرخش عقربه بعد از گذشت 4 ماه از تاريخ تلقيح عقربه تست سنگين روبروي دام قرار مي گيرد و بعد از گذشت 7 ماه از تاريخ تلقيح عقربه خشك كردن گاو و تست 7 ماه نيز روبروي شماره گاو قرار مي گيرد. گاو خشك شده و بعد از گذشت 60 روز عقربه روز شمار فرا رسيدن زايمان گاو را نشان مي دهد.
نوع دوم تابلو هاي مامايي صفحه متحرك به نحوي كه در يك صفحه دايره شكل روز هاي سال تقسيم بندي شده است. و شماره گاو ها به صورت بر چسب روي اين صفحه قرار مي گيرد. روش كار مانند تابلوي قبل مي باشد با اين تفاوت كه در اين تابلو شماره گاو ها در حال چرخش است نه عقربه ها.
تابلوي مامايي، صفحه متحرك اصفهان گاوداري عزت ا…مسيبي پاييز85 ثبت مشخصات توسط كامپيوتر و نرم افزار هاي تحت DOS و WINDOWSبعد از مدتی با ورود به عصر الكترونيك و پيدايش کامپيوتر و نرم‌افزارهای مديريت گاوداری، اطلاعات گاو وارد برنامه شد. مزيت اين برنامه‌ها آمارگيری سريع و گزارشات کامل بود. در ضمن متولی اصلی برای انجام برنامه های اصلاح نژادی دولت بوده به گونه ای که اطلاعات توسط مراکز جهاد جمع آوری شده،‌ وارد کامپيوتر ميگرديد و به مراکز اصلاح نژاد فرستاده می شد.    
نسل اول برنامه هاي كامپيوتر به علت پايين بودن سطح، چه از لحاظ سخت افزاري و چه از لحاظ نرم افزاري اپراتور كامپيوتر را با مشكل مواجه مي كرد به گونه ايي كه به سختي اطلاعات را وارد كامپيو تر مي كردند. ولي در حالت كلي گزارشات نسبت به تابلو هاي مامايي تا حدودي رشد كرده اما به سطح عالي و دلخواه نرسيده بود. به گونه ايي كه اساس اين برنامه ها بر روي شماره بدن گاو طراحي مي شد، يعني اگر در گله يك شماره بدن زده مي شد ديگر نمي توانست در آن برنامه شماره بدن را تكرار كرد كه اين يك معضل بسيار بزرگ به شمار مي رفت. با گذشت زمان و روي كار آمدن سخت افزار هاي سطح بالا و همچنين برنامه نويسان مجرب، برنامه هاي تحت WINDOWSطراحي و به بازار عرضه شد. اين بر نامه هاي ثبتي قابليت ورود چند شماره بدن را داشته و پايه تفكيك دام ها را شماره ثبت آنها قرار داده بود. اين بر نامه ها به گونه ايي طراحي شده كه اپراتور يا حتي دامدار به راحتي اطلاعات را وارد كرده و اگر اشتباهي در ورود اطلاعات رخ دهد با نرم افزار هاي جانبي قابليت بر طرف كردن اشتباه وجود داشت. ولي برنامه هاي تحت DOS فاقد اين قابليت بودند همچنين در برنامه هاي تحت WINDOWS طراحي گزارش توسط دامدار به راحتي انجام پذير است، ولي در برنامه هاي تحت DOS گزارشها از قبل طراحي شده و امكان تغيير فقط به دست برنامه نويس مي باشد. يكي ديگر از محسنات برنامه هاي تحت WINDOWS نصب و انتقال بسيار ساده اطلاعات توسط وسايل جانبي مي باشد. به گونه اي كه اگر توسط دوربين ديجيتال تصور برداري صورت گيرد، اين تصوير توسط كابل USP به كامپيوتر وصل و اطلاعات به برنامه انتقال داده مي شود. اين در صورتي است كه برنامه هاي تحت DOS هيچ گونه تصويري را قبول نمي كنند. يكي ديگر از وسايل جانبي كامپيوتر، كامپيوتر هاي جيبي ( Pocket PC ) هستند كه در هنگام ركورد گيري از آنها استفاده مي شود. اين دستگاه ها قابليت ثبت ركورد ها را دارا بوده به گونه ايي كه از ورود يك شماره گاو، با دو ركورد جلوگيري مي كند. همچنين از ورود اعداد غير منطقي جلو گيري مي كند يا به اپراتور اخطار مي دهد. 

روش‌های ثبت مشخصات نوین: 
بعد از ورود برنامه‌های کامپيوتری و دستگاه‌های جانبی تحول شگرفی در ثبت مشخصات ايجاد شد.
 
1ـ ثبت مشخصات پس از زايمان با استفاده از دوربين ديجيتال:    
در گذشته براي ثبت عكس گوساله در كارت آن، با استفاده از فرم هاي مخصوص لكه هاي روي بدن گوساله‌ها تازه متولد لكه برداري و ثبت می‌ گشت. در هنگام لكه ‌برداری معمولاً گوساله‌هايی که لکه‌های زياد و پراکنده داشتند اسکيج آنها از دقت بسيار کمی برخوردار می‌شد. اما در فناوری جديد با استفاده از دوربين ديجيتال از سه جهت سر، سمت چپ و سمت راست گوساله عکس‌ برداری شده، سپس توسط سيم رابط به کامپيوتر وصل و عکس دام وارد برنامه مي شود. در برنامه آيكن شناسنامه باز گشته، عکس جايگزين شده اطلاعات وارد مي شود و سپس يک پرينت از آن گرفته مي شود مزيت اين دوربين‌ها دقت و سرعت بالا می‌باشد.        
 
2ـ ثبت رکوردهای شير:       
در گذشته در هنگام رکوردگيری برای اندازه‌گيری شير گاو، شير دوشيده شده (توسط دستگاه 2واحد يا دست) در ظروف مخصوص مدرج ريخته مقدار شير اندازه‌گيری می‌شد. در اين روش دقت بسيار پايين بود، به نحوی که اگر گاو لگد زده و سطح شير چپ گشته و شيري براي اندازه گيري باقي نمي ماند امكان ثبت وجود نداشت. با گذشت زمان دستگاه‌های شيردوشی مجهزبه شيشه هاي ركورد گيري مدرج معروف به جار مورد استفاده قرار گرفت به صورتي كه در موقع ركورد گيري مأمور رکورد در چال شيردوش شماره گاو و همچنين مقدار شير آن را ثبت می‌کرد سپس شير سه نوبت را جمع و در فرم‌های مخصوص يادداشت می‌نمود و سپس به کارت گاو انتقال می‌داد اما در فن‌آوری جديد رکوردگيری به اين صورت نمی‌باشد، به نحوی که دستگاه شيردوش پيش رفته‌ای كه به بازار ارائه شده استفاده مي گردد.